Zbiór uniwersalnych zasad dotyczących określonego sposobu zachowywania się oraz dress code, czyli dobrego ubioru, umożliwiających bezproblemową i bezkonfliktową komunikację na całym świecie określa się mianem protokołu dyplomatycznego. Jest on pewnego rodzaju łącznikiem spajającym różne kultury, co w dużej mierze ułatwia nawiązanie kontaktu pomiędzy przedstawicielami poszczególnych państw goszczących na spotkaniu. Z reguły protokół odnosi się do tego, w jakim terminie i gdzie odbędzie się oficjalne powitanie gości, jakim środkiem transportu będą oni podróżować, gdzie zostaną zakwaterowani, jak będzie przedstawiał się plan spotkań poszczególnych przedstawicieli krajów zagranicznych itp.
W tym konkretnym przypadku bardzo istotna jest zasada precedencji określająca kolejność witania się pomiędzy sobą przybyłych na spotkanie gości, sposób zajmowania miejsc przy stole podczas posiłku oraz miejsc siedzących i stojących w trakcie poszczególnych wystąpień itp. Brak znajomości języka obcego w dużym stopniu ogranicza swobodę komunikacji pomiędzy uczestnikami spotkań międzynarodowych. W takich sytuacjach często zatrudniani są zawodowi tłumacze.
Warto pamiętać o tym, że również tłumacze uczestniczący w tak ważnych spotkaniach muszą ściśle przestrzegać protokołu dyplomatycznego. Jak nietrudno się domyślić zasady w nim zawarte mogą się nieco różnić, co ma związek z krajem pochodzenia przedstawicieli rządowych. Niemniej jednak w protokole znajduje się kilka podstawowych zasad, których należy przestrzegać obowiązkowo niezależnie od istoty spotkania. Wbrew pozorom praca tłumacza nie musi być stresująca, wystarczy tylko, że odpowiednio wcześnie zapozna on się z wytycznymi zawartymi w protokole, co pozwoli mu na swobodne i profesjonalne wykonywanie powierzonych obowiązków zawodowych.
Jedną z najważniejszych zasad jest wspominana na początku zasada precedencji, potocznie określana mianem zasady pierwszeństwa. Skupia się ona na sposobie poruszania się; kolejności wchodzenia i wychodzenia z pomieszczeń, wsiadania i wysiadania z pojazdów; zajmowania miejsc przy stole itp.
Praca tłumacza powinna opierać się na zachowaniu dużej dyskrecji. Tłumacz musi być blisko osoby, która go zatrudniła, przy czym nie może on poruszać się w niewielkiej odległości od innych ważnych osobistości. W tym wypadku tłumacz powinien zachować bezpieczną odległość co najmniej jednego metra. Choć przysłuchiwanie się rozmowom z tego miejsca wydaje się niezwykle kłopotliwe, to jest to niestety najważniejszą zasadą dobrego zachowania profesjonalnego tłumacza ustnego.
Inną równie ważną zasadą, której należy bezwzględnie przestrzegać, jest ta dotycząca pierwszeństwa prawej ręki. Według niej wszyscy zaproszeni goście muszą zawsze zajmować miejsce po prawej stronie głowy państwa organizującego spotkanie. Z kolei każdy z przybyłych tłumaczy zajmuje miejsce po lewej stronie, zazwyczaj z tyłu. Miejsce to wyznacza treść protokołu dyplomatycznego.
Tłumacz zawsze powinien znajdować się w zasięgu wzroku osoby, dla której pracuje, nawet wtedy, kiedy jest czasowo niepotrzebny. Dzięki temu dyplomata będzie czuł się komfortowo w sytuacji, gdy niespodziewanie podejdzie do niego reprezentant innego kraju w celu przeprowadzenia krótkiej konwersacji.
W trakcie podróżowania pojazdem służbowym, tłumacz powinien zająć miejsce obok kierowcy. Miejsca z tylu przeznaczone są dla urzędników. Zgodnie z wcześniej omawianą zasadą najważniejsza osoba w aucie zajmuje miejsce przy prawych drzwiach.
Zasady savoir vivre tłumacza ustnego
Oprócz wytycznych opisanych w protokole dyplomatycznych tłumacz zobowiązany jest także do przestrzegania zasad savoir vivre’u.
Najważniejsze z nich dotyczą między innymi:
1.Ubioru – strój powinien być stosowny do okazji, miejsca oraz charakteru spotkania. W przypadku oficjalnych uroczystości, na zaproszeniach najczęściej można znaleźć oznaczenie „black tie”, co odnosi się do tego, by panowie założyli smoking. Z kolei „white tie” oznacza obowiązek założenia fraka. Strój tłumacza nie może być wyzywający, dotyczy to oczywiście kobiet zajmujących się przekładami ustnymi.
2.Punktualności – tłumacz pod żadnym pozorem nie powinien spóźnić się na spotkanie i to niezależnie od rodzaju spotkania.
3.Przedstawiania się – pomimo tego, że praca tłumacza ustnego na oficjalnych uroczystościach powinna być nad wyraz dyskretna, to nie może on pozostać anonimowy. Jeśli nie zostanie on przedstawiony pozostałym rozmówcą przez osobę, dla której tłumaczy, może on zrobić to samodzielnie, pamiętając o odpowiedniej kolejności witania się, do czego odnosi się zasada precedencji.
4.Zachowania – osoba pełniąca funkcję tłumacza ustnego, ze względu na charakter wykonywanego zawodu, powinna być otwarta na innych ludzi, życzliwa oraz uśmiechnięta. Niedopuszczalne jest natomiast okazywanie jakichkolwiek oznak zmęczenia czy znudzenia w trakcie przeprowadzanego tłumaczenie. Warto tutaj również o tym, by tłumaczenie wolne było od kulturowych różnic interpretacyjnych oraz zabarwienia emocjonalnego.
5.Znajomości oraz zasad tytułowania ważnych osobistości – jak się okazuje, dobry tłumacz powinien wykazywać się nie tylko perfekcyjną znajomością języka obcego, ale też i zasadami prawidłowego zwracania się do obecnych na spotkaniu gości np. jej wysokość, ekscelencjo, eminencjo, magnificencjo itp.
6.Dyskrecji – zawód tłumacza ustnego zaliczany jest do grupy zawodów zaufania publicznego. Dlatego też żadna z przetłumaczonych informacji nie powinna zostać przez tłumacza przekazana lub wykorzystana. Zasada dyskrecji dotyczy nie tylko tłumaczeń oficjalnych, ale także i przekładów prywatnych.
